Deukschaal

Een schaal, gedraaid van Goudenregenhout is een deukschaal geworden.

Zieke Gouderegenboom

Drie jaar geleden moest ik mijn Goudenregen boom helaas omzagen omdat hij ziek was. Hij was ongeveer 20 jaar oud en had een aardig stammetje ontwikkeld. Ik had toen nog geen draaibank en wist nog niets van de mooie houtnerf die het kernhout bezat. Zagen en hakken voor de open haard was het devies. Het onderste deel van de stam heb ik in tweeën gekloofd omdat het anders te dik was voor de haard. De forse donkerbruine kern gaf lange splinters af ….. Ik wil er een schaaltje van maken met een donker accent en een bijzondere vorm: een deukschaal.

Prachtig getekend kernhout

Inmiddels kijk ik heel anders tegen Goudenregen hout aan: het is ronduit prachtig om te bewerken in de draaibank of met de hand in sculpturen (zie hiervoor mijn “regenvorm”). Nadat ik mijn eerste schaal had gedraaid van esdoornhout wilde ik het wel eens met een blokje goudenregen proberen. Gelukkig had ik het nog niet opgestookt, maar wel al veel gekloofd.

Het blok heb ik eerst voorbewerkt met een gewone beitel en de lintzaag, zodat het een wat gelijkmatiger vorm kreeg. Mijn beitel stuitert daardoor bij aanvang van het houtdraaien niet zo in mijn pols. Omdat ik het blok in de klauwkop heb ingespannen met een speciale schroef in het gesplinterde kernhout, kon ik de bolvorm van de schaal aan de bastkant maken. Direct onder de bast zit gelig spinthout; ook mooi ! Bewust heb ik een deel van dit spinthout meegenomen in de tekening van de buitenkant van de schaal, aangezien dit een heel mooie kleurschakering geeft.

Handgemaakte deuk

Eerst een klein voetje (reces) gedraaid om hem later in te kunnen klemmen bij het vormen van de holle binnenkant.
Aangezien er aan de zijkant een grote “plak” was afgezaagd met de lintzaag, kon ik de schaal niet mooi rond draaien zonder hem heel klein te maken en daarmee al het spinthout te verwijderen. Maar dat wilde ik juist niet. Ik besloot om er op die plek een soort “deuk” in te maken met een schuurtol op mijn boormachine. Ik heb er een harde vouw met daaronder een uitholling in gemaakt. Leuk, een deukschaal !

Onregelmatige vorm

Het begin van de binnenkant was lastig vanwege de onregelmatige vorm en structuur van het kernhout. ook de rand was kartelig en gescheurd. Deze sporen van groeien, kloven en drogen heb ik laten zitten, omdat ik het mooi vindt om te laten zien welk proces het hout heeft doorstaan om een schaal te worden ….

IJldraaien met vingernagel vorm aan guts

Voor het uithollen heb ik een ijldraaiguts gebruikt, een zgn “flute”. Dit is ronde gesmede staaf met een gefreesde diepe groef in de lengterichting. Daaraan heb ik een vingernagelvormige tip geslepen onder 55 graden. Tijdens het werk bleek al snel dat dit niet het gewenste resultaat kon opleveren omdat de “vouw” (afgeschuinde deel onder de snijkant) niet gelijkmatig kon geleiden bij het uithollen/snijden van de rand van de schaal naar het hart toe. De uitholling die ik wilde maken in de schaal bleek te steil voor de punt van de guts waardoor die hapte op de plek waar de zijkant van de schaal overging in de bodem. Ik heb toen met allerlei snijbeitels en schrapers zitten experimenteren om toch de uitholling tot stand te kunnen brengen. Dit bleek erg nuttig 🙂 .
Bij navraag op www.woodworking.nl bleek dat ik speciaal uitholgereedschap, zoals een ringbeitel had moeten gebruiken, maar dat heb ik (nog) niet.

Shellawax voor de glans van de deukschaal

Uiteindelijk is het een bijzonder object geworden met een aparte vorm en kleurtekening. De diameter is 15 centimeter. Er zitten 2 laagjes Chestnut Shellawax op, die met de hand stevig zijn opgewreven voor de glans: een glanzende deukschaal.