Een handgemaakte theetafel van oude delen Toendra Berk uit de USSR en van oude Franse Eiken planken. Hij komt in mijn werkplaats te staan.
Blad van Berk en Eik
De Berken planken zijn sloophout uit Rotterdam. Het is erg ruwvezelig en blijkt gedeeltelijk volgestoven te zijn met ijzervijlsel; komt waarschijnlijk uit een metaalwerkplaats. Al dat vijlsel eerst uitgeborsteld en daarna heel grof opgeschuurd en vervolgens ongeveer vlak geschaafd met oude schaaf. Nu zijn ze gereed voor verdere verwerking: eerst over machinale schaafbank, dan door vandiktebank en tenslotte met de hand afwerken. De laatste stap betekende veel schaafwerk met de hand, waarbij continu nauwkeurig gemeten moest worden of de delen die tegen elkaar zouden komen, ook werkelijk mooi tegen elkaar aan kwamen … Een mooie klus !
De Eiken planken resteerden nog van de Wandkast met bar . Het waren natuurlijk de meest kromme delen die zijn blijven liggen, maar gelukkig hebben die ook het meeste “karakter”. Het Eiken is gebruikt voor de stabilisatiebalk in het lengtemidden van het blad, maar ook voor de verstevigende tussenstrips en voor de stootlijsten. Deze constructie heb ik eerder toegepast in Eettafel Eiken bij mijn dochter.
Alle delen zitten verlijmd en met dominos aan elkaar; voorwaar een stevig geheel. Aan de bovenkant wordt het blad helemaal vlak gemaakt en aan de onderkant zie je duidelijk de verschillen in dikte en zijn de onderdelen niet afgewerkt. Een apart geheel zullen we maar zeggen ….
De stabilisatiebalk wordt later ook nog opgenomen in de constructie van de poten en de laden.
Konstructie van de poten
De poten zijn van dezelfde Berken planken gemaakt als het tafelblad. Er zit een schuine kant aan om ze wat slanker te laten lijken en er zitten Eiken “voetjes” onder. Een Eiken voorschot gaat aan beiden korte zijden van de tafel in de dwarsrichting twee Berken poten verbinden. Aan de achterkant daarvan komen twee laden. De poten zitten als het ware ingeklemd tussen het voorschot en twee ladenbokjes. Het geheel zit ingefreesd onderin het tafelblad en geborgd met houten pennen (deuvels). Het passend maken van de poten op het voorschot, de ongelijke onderkant van de tafel en de plaats voor ladenblokjes was wel een klusje, aangezien geen enkel onderdeel recht is. Alles moest dus handmatig op elkaar passend worden geschaafd en gestoken met een beitel. Veel edel handwerk … maar dat is juist de uitdaging 🙂 Het moest oorspronkelijk een sterke tafel worden voor het drogen van hout. Gaandeweg is dat veranderd in een theetafel.
Lades met zwaluwstaart verbindingen
De lades zijn gemaakt uit kleine plankjes van Toendraberk. Om de zwaluwstaartverbindingen mooi te laten uitkomen, zijn de staarten van Berk en de pinnen van Eik. Eerst de staarten gemaakt; maten uitgezet met een passer; netjes de schuine (10 graden) markeringen inzagen met een speciale zaag met zeer fijne vertanding. Met een zelfgemaakt markeerzaagje (naar idee van R.Cosman) de zaagsnedes van de staarten overgezet op het Eiken deel voor de pinnen. Daarna tussen de pinnen de “kopiestaarten” weggezaagd met een kantelbare figuurzaag. Daarna staarten en pennen op elkaar passend gemaakt met een scherpe steekbeitel. De tweede set ging al een stuk beter als de eerste …. De achterzijde van de laatjes bevat geen zwaluwstaarten, maar is ingenomen en doorstoken met kleine, zelf gedraaide Eiken pennetjes. De bodem van de kistjes ligt lost in een sleuf, zodat er speling is wanneer het kistjes krimpt of uitzet.
De open ombouw van de kistjes is van Eiken en is wat korter, zodat de zwaluwstaarten en pennen, de hoekverbindingen dus, goed zichtbaar zijn en blijven. De rails, die aan de kistjes is gelijmd, loopt in een uitsparing van de zijwangen en is wat langer dan het kistje, zodat hij ook als “stop” fungeert bij het inschuiven van het kistje en tevens toestaat dat het kistje wat verder kan worden uitgeschoven. De wangen staan met deuvels in het tafelblad en worden bij elkaar gehouden door Eiken strips met eveneens zwaluwstaartverbindingen.
Al met al een uitdagend werkje … Met alle vier de lades erin is het een apart gezicht, aangezien doorgaans alle laden aan dezelfde kant gesitueerd zijn. In elke lade van de theetafel past precies een doosje thee.
Knoppen klinknagels en hoeksplines
De ladeknoppen zijn gedraaid van Eiken, met een kern van Berk. De vorm lijkt op een “oog”. Aan de zijkanten zijn de in de voorschotten voor de sier “klinknagels” gemaakt; ook deze zijn gedraaid. De tafel krijgt zo een nog meer robuuste uitstraling.
Het tafelblad zelf is helemaal vlak geschaafd en geschuurd en in de hoeken uitgebeiteld voor “splines”. Dit zijn horizontaal ingezette vlakken om de hoeken aanzienlijk te versterken. Er is daarbij rekening gehouden met de nerfstructuur voor extra contrast.
De tafel is nu klaar op het aanbrengen van een beschermende laag. Op het blad worden 3-4 lagen Skylt original 5510 aangebracht. Het is een 2 komponenten watergedragen produkt dat (helaas) de kleuren wat matter maakt, maar wel uitstekende bescherming biedt, zoals gebleken is bij de eettafel Eiken. De rest wordt in de olie gezet om het hout meer te laten “leven”.
Afwerking
De Skylt op waterbasis opbrengen is even wennen; het ziet er witachtig uit en droogt snel. Door de “open” nerfstructuur van het Eiken zwellen de topnerven plaatselijk op… Na laag 2 en 4 daarom licht opgeschuurd en daarna afgewerkt met 5e laag. De poten, lades en zelfs de gehele onderzijde van de tafel zijn eenmalig in de extra gekookte lijnolie gezet voor een mooie warme uitstraling. Tot slot is de tafel op zijn definitieve plek ingewijd met een potje heerlijke Turkse sinaasappelthee….
Peter van Tienhoven
Heel leuk om met Peter thee aan te drinken. Knap gedaan!